Nowe tablice średniego dalszego trwania życia – statystycznie żyjemy dłużej! To ważna informacja dla przyszłych emerytów
Od początku kwietnia 2024 r. obowiązują nowe tablice średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn. Stanowią one podstawę przyznawania emerytur lub doliczanie składek na wnioski zgłoszone od 1 kwietnia tego roku do 31 marca 2025 r.
Jak co roku Główny Urząd Statystyczny ustala przeciętną liczbę miesięcy dalszego trwania życia osób w danym wieku, obliczaną na podstawie danych opartych na liczbie dożywających mężczyzn i kobiet z uwzględnieniem odpowiednich proporcji płci. Tablica trwania życia oparta jest w tym roku na danych o śmiertelności za 2023 r. Wynika z nich, że w ubiegłym roku odnotowano 408 tys. zgonów, czyli o 39 tys. mniej w stosunku do 2022 r. (447 tys.).
Mniejsza umieralność, wyższe średnie trwanie życia
– To już drugi rok po pandemii, gdy w tablicach ogłoszonych przez GUS nastąpił wzrost średniego dalszego trwania życia. Tablica przedstawia przeciętną liczbę miesięcy, jaką mają do przeżycia osoby w wieku od 30 do 90 lat. Każdy przedział wiekowy wzrasta o różną liczbę miesięcy. Według nowych tablic osoba w wieku 30 lat będzie żyła dłużej o: 12,7 miesiąca, 60-latek o 9,9 miesiąca, a 80-latek o 6,1 miesiąca niż wskazywały tablice w roku ubiegłym – mówi Beata Kopczyńska, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie śląskim.
Jak dodaje tablice średniego dalszego trwania życia są istotnym elementem przy wyliczaniu emerytury dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku. Ustalenie wysokości świadczenia opiera się na prostym działaniu matematyczny. Zebrany kapitał emerytalny należy podzielić przez przeciętne dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach, które statystycznie emeryt powinien przeżyć. Im większy licznik (czyli kapitał emerytalny) oraz mniejszy mianownik (średnie dalsze trwanie życia dla danego rocznika w danym roku) tym wysokość emerytury będzie wyższa.
Jeżeli umieralność jest mniejsza, tak jak miało to miejsce w 2023 r., wówczas zwiększa się statystyczna długość średniego dalszego trwania życia, tak więc przy obliczaniu emerytury bierze się wyższy liczbę miesięcy. To oznacza, że przy tej samej wielkości kapitału emerytalnego nowe wartość średniego dalszego trwania życia spowoduje wyliczenie niższej emerytury. Najnowsza tablica trwania życia powoduje obliczenie emerytury osoby w wieku 60 lat niższej o 3,7 proc., a osoby w wieku 65 lat – o 4,1 proc. niż na podstawie tablicy z 2023 r.
Dla przykładu:
a. 60-latka z kapitałem 700 tys. zł otrzyma emeryturę w kwocie 2649,51 zł, czyli mniejszej o ok. 103 zł (z uwagi na to, że kapitał zostanie podzielony przez 264,2 zamiast 254,3 miesięcy).
a. 65-latek z kapitałem 700 tys. zł otrzyma emeryturę w kwocie 3197,81 zł, czyli mniejszej o ok. 136 zł (z uwagi na to, że kapitał zostanie podzielony przez 218,9 zamiast 210,0 miesięcy).
Nowe tablice od kwietnia
ZUS będzie korzystał z nowych tablic GUS od 1 kwietnia m.in. do obliczenia emerytury ze zreformowanego systemu dla osoby, która przejdzie na to świadczenie między kwietniem br. a marcem przyszłego roku.
– Przyszli świadczeniobiorcy, którzy kończą wiek emerytalny w tym okresie, nie muszą spieszyć się z przejściem na emeryturę, aby skorzystać z tegorocznej tablicy. ZUS przyznając emeryturę zawsze sprawdza, czy dla zainteresowanego korzystniejsze jest przyjęcie do obliczeń danych z tablicy trwania życia, która obowiązuje w momencie złożenia wniosku o emeryturę, czy też ukończenia wieku emerytalnego – podkreśla rzeczniczka.
Zazwyczaj nowe tablice nie dotyczą osób, które już przeszły na emeryturę. Nie ma zatem sensu składanie wniosków o przeliczenie emerytury tylko z powodu ogłoszenia nowej tablicy GUS. Przeliczenie świadczenie jest możliwe w ściśle określonych sytuacjach np. gdy emeryt po przyznaniu świadczenia pracował i odprowadzał składki emerytalne. Raz na rok lub po ustaniu zatrudnienia może on je sobie doliczać do świadczenia. Jednak najnowsza tablica zostanie wykorzystana wyłącznie w odniesieniu do dodatkowych składek, a nie do całego świadczenia.
Długość życia człowieka jest tematem, który fascynuje naukowców, lekarzy, a także zwykłych ludzi na całym świecie. Jest to wskaźnik nie tylko stanu zdrowia i dostępu do opieki medycznej w danym społeczeństwie, ale również jakości życia i poziomu rozwoju gospodarczego. W ostatnich dekadach obserwujemy znaczący wzrost średniej długości życia, co jest efektem postępów medycyny, lepszego odżywiania oraz poprawy warunków życia. Jednak długość życia nie jest stała i różni się w zależności od wielu czynników, takich jak styl życia, czynniki genetyczne, dostęp do opieki zdrowotnej, a także kraj zamieszkania.
Czynniki wpływające na długość życia
Genetyka
Czynniki genetyczne odgrywają znaczącą rolę w określaniu potencjalnej długości życia. Badania nad długowiecznością wskazują, że geny mogą odpowiadać za około 25% wariancji w długości życia.
Styl życia
Palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, brak aktywności fizycznej i niezdrowa dieta mogą skracać życie. Z kolei regularna aktywność fizyczna, zdrowe odżywianie, unikanie używek oraz utrzymanie zdrowej wagi mają pozytywny wpływ na długość życia.
Dostęp do opieki zdrowotnej
Dostęp do wysokiej jakości opieki zdrowotnej, wczesne diagnozowanie i leczenie chorób przewlekłych oraz dostępność szczepień mogą znacząco wpływać na długość życia.
Warunki socjoekonomiczne
Ubóstwo, niski poziom edukacji oraz złe warunki mieszkaniowe są związane z niższą średnią długością życia. Bogatsze kraje zazwyczaj oferują lepszy dostęp do opieki zdrowotnej i lepsze warunki życia, co przekłada się na wyższą długość życia.
Najczęstsze przyczyny zgonów w Polsce
Najczęstsze przyczyny zgonów w Polsce odzwierciedlają tendencje obserwowane w wielu krajach rozwiniętych, gdzie choroby układu krążenia i nowotwory stanowią główne przyczyny śmierci. Poniżej przedstawiam bardziej szczegółowy przegląd najczęstszych przyczyn zgonów:
1. Choroby układu krążenia
Choroby układu krążenia są najczęstszą przyczyną śmierci w Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach. Obejmują one szeroką gamę schorzeń, takich jak:
- choroba wieńcowa,
- zawał serca,
- niewydolność serca,
- udar mózgu.
Czynniki ryzyka dla tych chorób obejmują nadciśnienie tętnicze, wysoki poziom cholesterolu, palenie tytoniu, brak aktywności fizycznej, niezdrową dietę oraz otyłość.
2. Nowotwory
Nowotwory są drugą co do częstości przyczyną zgonów. Najczęściej diagnozowane rodzaje raka, które prowadzą do śmierci, to:
- rak płuca,
- rak jelita grubego,
- rak piersi,
- rak trzustki,
- rak prostaty.
Czynniki ryzyka raka obejmują palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, niezdrową dietę, brak aktywności fizycznej oraz czynniki genetyczne.
3. Choroby układu oddechowego
Choroby układu oddechowego również stanowią istotną przyczynę śmiertelności. Do najczęstszych należą:
- przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
- zapalenie płuc,
- astma.
Przewlekłe choroby układu oddechowego mogą być pogarszane przez palenie tytoniu, zanieczyszczenie powietrza i narażenie na niektóre substancje chemiczne w miejscu pracy.
4. Wypadki, samobójstwa i inne przyczyny zewnętrzne
Wypadki drogowe, samobójstwa oraz inne przyczyny zewnętrzne również przyczyniają się do statystyk zgonów w Polsce. Wypadki drogowe są znaczącym problemem zdrowia publicznego, podobnie jak samobójstwa, które są często związane z problemami psychicznymi i społecznymi.
5. Choroby układu pokarmowego
Do chorób układu pokarmowego, które są znaczącą przyczyną zgonów, należą m.in. choroby wątroby (w tym marskość wątroby związana z nadużywaniem alkoholu) oraz zapalenie trzustki.
Działania prewencyjne, takie jak promowanie zdrowego stylu życia, regularne badania przesiewowe oraz poprawa dostępu do opieki zdrowotnej, mogą przyczynić się do obniżenia wskaźników śmiertelności z powodu tych chorób. Ważne jest również, aby społeczeństwo było świadome czynników ryzyka oraz metod zapobiegania tym najczęstszym przyczynom zgonów.
Długość życia w Polsce na tle Unii Europejskiej
Polska, podobnie jak wiele innych krajów Unii Europejskiej, odnotowuje wzrost średniej długości życia. Według danych Eurostatu, średnia długość życia w Polsce stopniowo się zwiększa, jednak wciąż jest nieco niższa niż średnia dla krajów Unii Europejskiej. Różnice te mogą wynikać z wielu czynników, w tym z różnic w systemach opieki zdrowotnej, poziomie życia oraz różnicach w stylu życia i czynnikach socjoekonomicznych.
Kraje Unii Europejskiej z najdłuższą średnią długością życia, takie jak Hiszpania, Włochy czy Szwecja, często charakteryzują się silnym systemem opieki zdrowotnej, dietą śródziemnomorską uważaną za jedną z najzdrowszych oraz wysokim poziomem aktywności fizycznej wśród populacji.
W celu zwiększenia średniej długości życia w Polsce ważne jest dalsze inwestowanie w opiekę zdrowotną, promowanie zdrowego stylu życia oraz poprawa warunków socjoekonomicznych. Działania te mogą przyczynić się do zmniejszenia różnic w długości życia między Polską a innymi krajami Unii Europejskiej.
Podsumowując, długość życia człowieka jest wynikiem złożonej interakcji wielu czynników, zarówno tych związanych z indywidualnym stylem życia, jak i szerszymi uwarunkowaniami społeczno-ekonomicznymi oraz systemem opieki zdrowotnej. W kontekście Polski i jej pozycji na tle innych państw Unii Europejskiej, istnieje wiele wyzwań, ale również możliwości do podjęcia działań, które mogą przyczynić się do poprawy długości i jakości życia obywateli.
Strategie na rzecz zwiększenia długości życia
Edukacja zdrowotna i promocja zdrowego stylu życia
Rządowe i niezależne organizacje mogą odgrywać kluczową rolę w edukowaniu społeczeństwa na temat korzyści płynących z aktywności fizycznej, zbilansowanej diety, unikania używek oraz regularnych badań profilaktycznych. Kampanie społeczne mogą skupiać się na konkretnych zagrożeniach dla zdrowia, takich jak palenie tytoniu czy nadużywanie alkoholu, podkreślając ich negatywny wpływ na długość życia.
Inwestycje w opiekę zdrowotną
Poprawa dostępu do wysokiej jakości usług zdrowotnych, w tym profilaktyki, diagnostyki i leczenia chorób przewlekłych, jest kluczowa dla zwiększenia długości życia. Obejmuje to również inwestycje w szkolenie personelu medycznego, rozwój infrastruktury opieki zdrowotnej oraz badania nad nowymi metodami leczenia.
Wsparcie dla warunków socjoekonomicznych
Poprawa warunków życia poprzez redukcję ubóstwa, poprawę dostępu do edukacji i promowanie równości szans może mieć pośredni wpływ na długość życia. Programy społeczne i ekonomiczne wspierające rodziny i osoby w trudnej sytuacji życiowej mogą przyczynić się do lepszego stanu zdrowia i dłuższego życia.
Międzynarodowa współpraca i wymiana wiedzy
Kraje Unii Europejskiej mogą współpracować i dzielić się najlepszymi praktykami w zakresie promocji zdrowia i opieki zdrowotnej. Wymiana wiedzy i doświadczeń na temat skutecznych strategii zdrowotnych może pomóc w identyfikacji i wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań mających na celu zwiększenie długości życia.
Podsumowanie
Długość życia jest ważnym wskaźnikiem stanu zdrowia społeczeństwa oraz efektywności systemu opieki zdrowotnej. Polska, podobnie jak inne kraje Unii Europejskiej, stoi przed wyzwaniem zwiększenia średniej długości życia swoich obywateli. Wymaga to zintegrowanego podejścia, łączącego działania na rzecz poprawy stylu życia, inwestycje w opiekę zdrowotną oraz wsparcie społeczne i ekonomiczne dla populacji. Przy odpowiedniej determinacji i współpracy na wszystkich poziomach społeczeństwa, możliwe jest osiągnięcie dalszych postępów w zwiększaniu długości życia i poprawie jakości życia w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej.
